خانم فاطمه گیلوری -طلبه سطح دومدرسه فاطمیه (س)شهرستان گرمسار

تهاجم وحشیانه ی گروهک تروریستی موسوم به داعش به تمامیت ارضی عراق و سوریه و اشغال بخشی ازخاک این کشورها بازتاب زیادی در افکار عمومی منطقه و جهان داشته است . نفوذ این گروهک به شهر موصل و سپس سقوط شهر و اشغال آن به همراه جنایات سنگین و مخوف در این مناطق ، از تزویر سازمان ها و مجامع حقوقی بین المللی نیز پرده برداشت که علاوه بر سکوت آنها ، شاهد حمایت قدرت های بزرگی از جانب غرب نیز بوده ایم .

نحوه تبلیغات و چگونگی جذب افراد از سراسر دنیا نشان از دست های پشت پرده که به وضوح مشخص است نشان دهنده حمایت غرب و البته عربستان سعودی در گسترش این گروهک می باشد

علاوه بر ان سکوت سازمان حقوق بشر نیز به روشنی این مسأله را تایید می کند.

 خانم فاطمه بلوچی –طلبه سطح دو –حوزه علمیه فاطمیه (س) شهرستان  گرمسار

زهد و قناعت از جمله مفاهیم مرتبط و مترادف  با ساده زیستی است  .قناعت به معنی بسنده کردن و راضی بودن به قسمت خویش است .اگر صفت قناعت به حالت درونی تبدیل شود زهد را نتیجه میدهد . زهد حالت درونی است که به صورت قناعت ظاهر می شود زهد و قناعت ملازم یکدیگرند. ضد قناعت روحیه حرص و طمع است که اثرات منفی بسیاری به دنبال دارد.زهدوقناعت مساله قلبی است و منافاتی با پرداختن به کار و تلاش ندارد. توجه به زندگی معصومین (ع)و گفتارهای آنان واقعیت ساده زیستی ،قناعت وزهد پیشگی بر اساس آموزه های قرانی  را به خوبی مشخص خواهد کرد .

موضوع :علل ناسازگاری زوجین از دیدگاه آیات و روایات

صاحب اثر:الهام نصیر

استاد راهنما:خانم لیلا ملکیان

استاد داور:حجة الاسلام علی گلایری

تاریخ دفاع:تابستان 94

چکیده:

این تحقیق علل ناسازگاری را از منظر آیات و روایات مورد بررسی قرار می دهد .ناسازگاری زوجین در لغت به معنای بدسلوکی؛ ناهماهنگی؛ مخالفت زن وشوهر است و در اصطلاح عبارت است ازخروج از فرمانبرداری و امتناع یکی از زوجین از انجام دادن حقی که بر او واجب شده است گفته می شود .

پژوهش حاضر در دو بخش به بررسی علل ناسازگاری زوجین پرداخته است در بخش اول کلیات مورد توجه قرار گرفته است و در بخش دوم عوامل اخلاقی و حقوقی و اقتصادی موثر در ایجاد اختلاف بین زوجین که در آیات و روایات به آن اشاره شده مورد بررسی قرار گرفته  است و روش پژوهش نیز به صورت کتابخانه ای و تبیینی می باشد.امید است با شناخت این علل مانع شویم که روابط زوجین به مبغوض ترین حلال خداوند منجر شود.

کلید واژه ها: :ناسازگاری ؛زوجین؛نشوز؛عدم کفویت

موضوع  :راه های رسیدن به آرامش روانی از دیدگاه قرآن  

صاحب اثر :خانم محبوبه حمید زاده

استاد راهنما : خانم فرزانه خانی

استاد داور :حجۀ الاسلام علی گلایری

تاریخ دفاع “4/7/94

چکیده:                                                                           

موضوعی که در این تحقیق پایانی به ان پرداخته شده است راه های رسیدن به آرامش روانی از دید گاه قران می باشد هدف ازانجام این تحقیق شناخت عوامل آرامش روانی  در قران است،این تحقیق به صورت کتاب خانه ای و به روش توصیفی –تحلیلی بوده ودر جمع آوری آن از منابع دست اول اخلاقی وتفسیری استفاده شده است.در قران کریم در موارد متعدد به عوامل آرامش روانی اشاره شده است واز جمله انواع آرامش ،آرامش اعتقادی ،طبیعی وروانی است که در این تحقیق  فقط  به بحث آرامش روانی  پرداخته می شود .آرامش فردی  یکی                                                         ازموارد آرامش روانی  در قران می باشد که راه های رسیدن به این آرامش از دیدگاه قران شامل ایمان ، توکل ، دعا و…می باشد واز آنجا که انسان موجودی اجتماعی  است مسائل و اوضاع اجتماع  در آرامش او موثر است ، لذا عوامل اجتماعی موثردرآرامش فردی درقران نیزموردبررسی قرارمی گیرد .

کلید واژگان :آرامش ،آرامش روانی ،قران  

موضوع:راهکارهای تقویت مبانی اعتقادی کودکان زیر هفت سال در خانواده

صاحب اثر: خانم مریم فریدی

استاد راهنما:خانم لیلا ملکیان

استاد داور:حجة الاسلام علی گلایری

تاریخ دفاع:آذر 94

چکیده

    تربیت کودکان و انتقال مفاهیم دینی دارای اصولی است که نقش بسزایی در انتقال مفاهیم دینی دارد. طبق احادیث و روایت تربیت دارای مراحلی است.

انتقال مفاهیم دینی دارای اولویت هایی است که طبق آن باید مفاهیم دینی را به کودکان انتقال داد و در انتها راه کارهایی برای انتقال مفاهیم دینی به کودکان ارائه شده است. هدف اصلی از نگارش این مقاله ارائه راه کارهایی برای انتقال مفاهیم دینی به کودکان و نهادینه شدن این مفاهیم در کودکان است. روش اینجانب در نگارش این تحقیق کتابخانه ای است.

کلید واژه ها: تربیت، مفاهیم دینی، اصول حاکم، خانواده

عنوان :تاثیر ناهنجاری های اجتماعی در ناسازگاری زوجین

استاد راهنما :خانم محبوبه مونسان

استاد داور :حجه الاسلام علی گلایری

صاحب اثر :زهرا ساکی

چكيده:

انسان از بدو پيدايش به شكل جمعي زندگي كرده است. از ديگران تأثير پذيرفته و گاه بر ديگران اثر مي‌گذارد قرآن بارها به اجتماع بودن انسانها اشاره كرده است . اجتماع علاوه بر خوبي هايي كه دارند با ناهنجاي هاي خود به مانند تورم و فقر، اعتياد ضربه‌هاي سختي بر پيكره خانوده وارد مي‌كند تورم كه همان رقص نرخ‌ها است اگرچه عرفاً در زمره مفاسد منكراتي محسوب نمي‌شود ولي اگر باطنش را يكبارمي‌بينم كه رونق بسياري از مفاسد اخلاقي انساني است يكي از ناخوشي‌هاي روزگار كه قطعاً ضررهاي دنيوي و اخروي فراوان دارد و مورد غضب خدا و پيامبر است در واقع ام لامرا من است د دريچه فساد را باز مي‌كند و تزلزل بنياد خانوده كمك فراوان مي‌كند بيكاري است شخص بيكار هم از لحاظ رواني تحت فشار است و هم از لحاظ مادري اين شخص دچار افسردگي و عصبانيت شده و نمي‌تواند كانوان خانوده را گرم نگه دارد مهمترين در واقع بدترين پيامد بيكاري پديده شوم وخانه خراب كن اعتياد است امروزه اعتياد يك مسئله فردي است كه پيامدهاي آن محدود باشد،‌ اعتياد يك مسأله خانوادگي نيست كه فقط يك خانوده را در هم بپيچيد و كانون محبت و انس را از هم مي‌باشد اعتياد يك مسأله ملي و جهاني است كه حيات بشري را دچار بحرانهاي جدي مي‌كند مصرف مواد مخدر زيانهاي غير قابل جبران اقتصادي خواد داشت و نيروي كار مملكت را كاهش مي‌دهد و كاهش نيروي كار موجب كاهش توليد داخلي و اين كاهش وابستگي اقتصادي و در نتيجه فقر اقتصادي و با گستره شدن فقر در سطح جامعه باز هم تعداد افرادي كه به مواد مخدر روي مي‌آورند افزوده مي‌شود. فقر شرايطي است كه در آن فرد در موقعيت برخورداري حداقل استاندارد نسبت و نمي  تواند حداقل ضروريات زندگي را فراهم كند . بخش مهمي از فسادهاي خانوادگي ريشه در مسائل اقتصادي دارد. اثر سوء ناهنجار فقر از نظر جسمي و رواني بركسي پوشيده نيست. فقر از نظر زيست شناختي سرچشمه بسياري از بيماريهاي شناخته شده است

كليد واژگان: ناهنجاري- اجتماع-  فرهنگ- خانواده -ناسازگاري

« لولا الحجّه لَساخت الارضُ باهلها »

وقتی از حبّ به دنیا تخلیه شدی، ولی الله اعظم دستت را می گیرد.

مگر کسی که حبّ دنیا، چه مالش و چه جاهش پیکره اش را گرفته باشد، می تواند خدمت امام زمان صلوات الله علیه برسد تا حضرت ایصال به مطلوب بفرمایند؟!

روایات متعددّی در باب مسئله امام وارد شده است. یک دسته از روایات در باب مسئله وجود امام در هر عصر است به این مضمون که اگر حجّت الهی نباشد، زمین و آنچه بر روی زمین است از بین می روند. بیش از پنجاه روایت با این مضمون در بحار موجود است. «لولا الحجّه لَساخت الارضُ باهلها»

در روایت دیگری محمد بن فُضِیل می گوید: به امام هشتم صلوات الله علیه عرض کردم: «أَ تَبْقَی الْأَرْضُ بِغَیْرِ إِمَامٍ؛ آیا می شود زمین بدون امام باقی بماند؟»! «فَقَالَ لَا؛ حضرت فرمودند: خیر، نمی شود». «قُلْتُ فَإِنَّا نَرْوِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام» عرض کردم: از جدّ بزرگوار شما امام صادق صلوات الله علیه نقل شده که فرموده اند: «أَنَّهَا لَا تَبْقَی بِغَیْرِ إِمَامٍ»، زمین بدون امام باقی نمی ماند. بعد به حضرت عرض می کند: «إِلَّا أَنْ یَسْخَطَ اللَّهُ عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ أَوْ عَلَی الْعِبَادِ»، برای ما روایت کرده اند که: اگر امام روی زمین نباشد، خداوند اهل زمین و بندگان را را مورد سخط و خشم قرار می دهد. « فَقَالَ لَا، لَا تَبْقَی إِذاً لَسَاخَتْ» حضرت فرمودند: این روایت اشتباه است. اگر امام روی زمین نباشد، زمینی نمی ماند که خداوند بخواهد اهلش را مورد خشم قرار دهد[1].

در روایت دیگری از باقر صلوات الله علیه نقل شده است که حضرت فرمودند: «لَوْ أَنَّ الْإِمَامَ رُفِعَ مِنَ الْأَرْضِ سَاعَةً» بر فرض محال اگر امام حتّی لحظه ای از زمین برداشته شود؛ صحبت لحظه است نه یکی، دو روز، «لَمَاجَتْ بِأَهْلِهَا کَمَا یَمُوجُ الْبَحْرُ بِأَهْلِهِ» همه اهل زمین در هم کوبیده می شوند و از بین می روند.[2]

معرفت نسبت به امام

دسته دیگری از روایات در باب معرفت نسبت به امام است که اگر کسی نسبت به امام زمانش حتّی به اندازه یک شب معرفت نداشته باشد، «مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة؛ به مرگ جاهلیّت از دنیا رفته است».[3]دسته دیگری از روایات به این مضمون اند که: اگر بنا شود همه از بین بروند و فقط یک نفر روی زمین باقی بماند، آن یک نفر باید امام باشد.

دسته بندی نظرات سه علم در باب امام

برای توضیح روایات ذکر شده، می خواهم بحث عمیقی را مطرح کنم. سه دسته از علما ذیل این مسئله، بحث های پیچیده ای دارند که ساده شده آن را می گویم:

1- فلسفه

دسته اوّل؛ فلاسفه. برخی عالمان فیلسوف می گویند:

ما واجب الوجود، ممکن الوجود، قدیم و حادث را می فهمیم و می دانیم که خدا قدیم است و ما حادث. سؤال این است که نقطه اتّصال و رابط بین حادث و قدیم چیست؟ حلقه ای که ممکن را به واجب متصّل می کند چیست؟ اگر بگویی آن حلقه اتّصال از سنخ واجب است، یک سری اشکالات پیش می آید و اگر بگویی از سنخ ممکن است اشکالات دیگر پیش می آید؟ بحث، خیلی دقیق، ظریف و پیچیده است.

2- عرفان

دسته دوم؛ عرفا. اهل معرفت نیز در باب غایت و هدف خلقت انسان بحثِ عرفانیِ بسیار مهمّی دارند که از آیات قرآن و روایات استخراج کرده اند. اهل معرفت می گویند: هدف از خلقت انسان، معرفت الله، به معنای شهود الله، فنای فی الله و لقاء الله است و بحث در این است که انسان چگونه می تواند به این مرتبه برسد. فلاسفه علمی است و از نظر مفاهیم بحث می کنند، امّا این بحث معرفتی است.

3- اخلاق

دسته سوم؛ علمای اخلاق. این دسته از بزرگان می گویند: بیشتر مباحث اخلاقی، دستوری است. حال از نظر عملی برای رسیدن به هدف از خلقت چه باید کرد؟ انسان چگونه می تواند وادی سیر و سلوک را طیّ کند؟

لذا بحث های معرفتی و اخلاقی یک رابطه تنگاتنگ با هم دارند؛ چون هدایت دو نوع است: «ارائه طریق» و «ایصال به مطلوب». ارائه طریق که به معنای نشان دادن است توسّط علمای اخلاق صورت می گیرد. امّا در ایصال به مطلوب که بحثی معرفتی است؛ رساندن به مقصود است نه فقط نشان دادن راه. اگر از کسی آدرسی را بپرسی، یک وقت می گوید: از اینجا برو، یک وقت ایصال به مطلوب می کند؛ یعنی دستت را می گیرد و به مقصد می رساند.

لذا به طور خلاصه در اخلاق به دنبال ارائه طریق و دستورالعمل هستیم. در عرفان به دنبال کسی هستیم که دست ما را بگیرد و به هدف برساند و در فلسفه به دنبال حلقه اتّصال ممکن و واجب هستیم. هر سه به دنبال یک گمشده هستند که آن هم وجود مقدّس امام زمان صلوات الله علیه است و غیر ایشان راهی نیست.

تطبیق نظرات با روایات شریفه

ابن سلم در روایتی از امام صادق صلوات الله علیه نقل می کند که حضرت فرموده اند: «الْإِمَامُ عَلَمٌ بَیْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ»، امام رابط بین ممکن و واجب، حادث و قدیم و نشان دهنده راه الاهی است. علم سه معنا دارد: نشانه برای شناخت راه، فاصله بین دو زمین و مهتر و جلودار. لذا حضرت گمشده هر سه علم اخلاق، عرفان و فلسفه را معرّفی فرموده اند.

در واقع حضرت فرموده اند: امام کسی است که ارائه طریق می کند؛ نشانه برای شناخت راه است؛ امام حلقه اتّصال بین واجب و ممکن است؛ فاصله بین خدا و خلق است. امام کسی است که ایصال به مطلوب می کند؛ جلودار و مهتر است. در ادامه حضرت می فرمایند: «فَمَنْ عَرَفَهُ کَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ أَنْکَرَهُ کَانَ کَافِراً؛ پس هر کس او را بشناسد مؤمن است و هر کس منکر او شود کافر است».[4]

در روایتی دیگر امام صادق صلوات الله علیه می فرمایند: «خَرَجَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیه السلام عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَال؛ روزی امام حسین صلوات الله علیه به اصحابشان فرمودند: «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلَّا لِیَعْرِفُوه؛ ای مردم! خداوند بندگان را جز برای معرفت پیداکردن خلق نفرمود». در اینجا معرفت، شناسایی مفهومی نیست، بلکه شناخت شهودی و عرفانی است. «فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوه»، عبادت وقتی محقّق می شود که عبد خدا را شهود کند و در دل عظمت خدا را ادراک نماید و عبادت بدون معرفت پوسته بدون مغزی است. «فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَا سِوَاه؛ وقتی خدا را پرستش کرد، به سبب همین پرستش، از پرستش غیر او بی نیاز می شوند» دیگر هر موجودی را عبادت، یعنی کُرنش درونی، نمی کنند. «فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ؛ شخصی به حضرت عرض می کند»: «یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی فَمَا مَعْرِفَةُ اللَّهِ؛ ای پسر پیغمبر! پدر و مادرم فدایت! معرفت الاهی چیست؟» «قَالَ مَعْرِفَةُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُم؛ حضرت می فرمایند: معرفتِ خدا، معرفتِ امام زمان است». یعنی وجود مقدس امام زمان صلوات الله علیه حلقه ی ارتباطیِ حادث و قدیم و برزخ بین واجب و ممکن است و به تعبیر ادعیه، مجرای فیض الاهی است و اگر او را شناختی، بدون اینکه تقاضا کنی، خدا را به تو می شناساند. نه می توانی بگویی خدا است نه می توانی بگویی مخلوق است. در روایتی است که «نزّلونا عن الرّبوبیّة و قولوا فینا ما شئتم؛ غیر از ربوبیّت هر چه می خواهید درباره فضائل ما بگویید».[5]

تا اینجا حضرت بُعد فلسفی، یعنی وجود و هستی را فرمودند. امّا در ادامه به بُعد اخلاقی و ارائه طریق اشاره می فرمایند. «الَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِمْ طَاعَتُهُ»، اگر آن موجودی که تو را ایصال به مطلوب میکند، شناختی، باید از او اطاعت کنی و هر چه می گوید عمل کنی؛ چون او است که ایصال به مطلوب و ارائه طریق می کند.

چگونگی بهره مندی از امام غائب

حال سؤال می شود؛ چگونه از امام بهره ببریم در حالی که امام زمان در غیبت هستند؟

جواب به این سؤال در هرسه بعد باید پاسخ داده شود:

1- ارائه طریق؛ در باب مباحث اخلاقی تمام دستورات ازطریق پیامبر اکرم و ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین به ما رسیده است و در این باب کمبود نداریم.

2- مباحث فلسفی؛ در روایتی است که امام زمان صلوات الله علیه در زمان غیبت مثل خورشید پشت ابر هستند؛ یعنی همان طور حیات جانداران به خورشید وابسته است چه پشت ابر باشد و چه نباشد، بدون امام زمان هم حیاتی نیست؛ چه غائب باشند، چه ظاهر. چون ایشان رابط بین ممکن و واجب و قدیم و حادث اند و اگر رابط نباشد، هیچ چیزی وجود نخواهد داشت.

3- ایصال به مطلوب؛ در این مورد آیا باید حضرت را شهود کنیم؟ برخی به دنبال زیارت حضرت هستند و خیلی دعا می کنند. اگر درون کسی غیر این حالت وجود داشته باشد، خلل و کمبود دارد. باید این گونه بود. امّا از این نکته نباید غفلت کرد که آیا باید تقاضای شهود داشته باشیم یا قابلیّت شهود؟ تقاضای شهود لازمه ایمان است، امّا انسان باید قابلیّت شهود را در خود ایجاد کند و بزرگانی امثال مقدّس اردبیلی و سیّد بحرالعلوم چون قابلیّت شهود را در خود ایجاد کرده بودند، خدمت امام زمان صلوات الله علیه می رسیدند.

حتّی اختصاص به اهل کرامت هم ندارد؛ در زمان کودکی من، مرحوم والد ما با یکی از اولیاء خاصّ خدا ارتباط داشت. تشرّف آن ولیّ خدا به حضور امام زمان صلوات الله علیه قابل انکار نبود. ایشان یک مغازه پینه دوزی هم در بازار داشت. حتّی ایشان می گفت: گاهی آقا شب های جمعه یک دفعه می آیند، می فرمایند: بیا برویم کربلا زیارتی کنیم و برگردیم. با آقا می روم کربلا و بر می گردم. این ها خواب و قصّه و داستان نیست.

مرحوم والد ما می گفت: آقا تشریف می آورند پیش ایشان، نه این، خدمت آقا برود. پدرم گفت، که از او پرسیدم: فلانی! گفت: بله! گفتم: چه شده است که ایشان تشریف می آورند آنجا پیش تو؟! گفت: اتّفاقاً خودم همین سؤال را از آقا پرسیدم که چطور شده که شما می آیید اینجا پیش من احوالم را می گیرید؟ ایشان به من فرمودند: برای خاطر اینکه در تو هیچ هوای نفس نیست. وقتی از حبّ به دنیا تخلیه شدی، ولی الله اعظم دستت را می گیرد. مگر کسی که حبّ دنیا، چه مالش و چه جاهش پیکره اش را گرفته باشد، می تواند خدمت امام زمان صلوات الله علیه برسد تا حضرت ایصال به مطلوب بفرمایند؟!

لذا در باب انتظار فرج که روایات بسیار داریم که افضل اعمال است، چه کسی می تواند منتظر باشد؟ کسی که حبّ دنیا دارد؟ اگر امام زمان صلوات الله علیه تشریف بیاورند، حاضرم دست از همه چیز بردارم و هر امر فرمودند بگویم: چشم؟ اگر این چنین شویم، بی برو برگرد دستمان را خواهد گرفت. چه چشم ظاهری ببیند، چه نبیند. اینجا است که عبادات روح می گیرند و طاعات مغز پیدا می کنند و از پوست بودن خارج می شوند.

اگر کسی این حالت در آن نباشد، منحرف است. زیرا این گونه بودن طبق موازین است، لذا در روایات متعدّد داریم که اگر کسی امام زمانش را نشناسد، «مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّة» به مرگ جاهلیّت مرده است.[6] خدایا بحقّ مهدی موعودت؛ یعنی موجودی که الآن محبوب ترین موجودات نزد تو است، دست ما را از دامن او کوتاه مکن!

پی نوشتها:

[1] مجلسی، بحار الأنوار، ج 23، ص 3.

[2] مجلسی، بحار الأنوار، ج 23، ص 34.

[3] مجلسی، بحار الأنوار، ج 32، ص321.

[4] مجلسی، بحار الأنوار، ج 23، ص 88.

[5] منهاج النجاح فی ترجمه مفتاح الفلاح، مقدمه 2، ص 33.

[6] مجلسی، بحار الأنوار، ج 32، ص321.

منبع : سایت آقا مجتبی تهرانی ره

یکی از دعاهای آشنا و معروف دعای «اللهم کن لولیک ……» است که به دعای فرج معروف شده است ولی در واقع دعای سلامتی امام زمان(علیه السلام) است.

نام “دعای فرج” درباره دعاهای دیگری صدق می کند که دعای «الهی عظم البلاء……» از آن جمله است.

درباره آیة الله بهاءالدینی نوشته اند که ایشان در قنوت نمازهایشان، دعاهای مرسوم را می خواندند، تا این که نوع دعا، کلمات و عبارات ایشان تغییر کرد و هرگاه دست های خود را مقابل صورت می گرفتند، برای حضرت مهدی (علیه السلام) این گونه دعا می کردند: «اللهم کن لولیک ……». در فرصت مناسبی علت تغییر دعا را از ایشان پرسیدند. معظم له در یک جمله کوتاه فرمودند: «حضرت پیغام دادند که در قنوت به من دعا کنید».[1]

آثار و برکات دعای سلامتی :

این دعا نوعی ابراز محبت به امام زمان(علیه السلام) است. از فوائد خواندن این دعا دفع بلا از حضرت و نزول برکات و عنایات الهی بر ایشان و همچنین تعجیل در فرجشان است. امامان(علیهم السلام) گاهی از یک فرد عادی می خواستند که در زیارت بر سلامتی ایشان دعا کنند[2]. حضرت علی(علیه السلام) می فرمودند که دعای هیچ فردی را کوچک نشمارید. حتی اگر دعای یک یهودی باشد.[3]

همچنین این دعا برای دعا کننده آثار و برکات فراوانی دارد که مهمترین آن افزایش محبت و معرفت به آن جناب و عنایت ویژه حضرت مهدی(علیه السلام) به اوست. ایشان همچنین در حق دعا کننده دعا می فرماید. در ادامه بخش هایی کوتاه از شرح فرازهای دعا را مرور می کنیم.[4]

اللهم

معنای شروع کار با نام خدا این نیست که خصوص لفظ «بسم الله» ذکر شود. بلکه هر چه سبب یاد خدا شود کافی است. لفظ «اللهم» نیز برای نام و یاد خدا کفایت می کند. برخی از ادعیه نیز به جای لفظ «بسم الله» با تحمید و تسبیح و تکبیر پروردگار شروع می شود ولی این مطلب دلالت ندارد که ما در خواندن این ادعیه نمی توانیم با «بسم الله» شروع کنیم بلکه می توانیم «بسم الله» را به قصد رجاء و ثواب بگوییم.

اگرچه این خاندان نسبت به ما محتاج نیستند، ولی به ذات اقدس الله نیازمندند و باید دائما فیض الهی بر ایشان نازل شود. صلوات در واقع ادب ما را می رساند و الا ما که از خودمان چیزی نداریم، بلکه از خداوند مسئلت می کنیم که بر مراتب و درجات این بزرگواران بیفزاید و همین عرض ادب برای ما تقرب است

کُن لولیّک

کلمه “کن” به معنای (باش) و بیانگر درخواست های ما از خداوند متعال است. در این دعا از خداوند متعال می خواهیم که برای اماممان ولی، حافظ، قائد و ناصر و …. باشد. و به این ترتیب انواع خیرات و برکات را برای حضرت حجت می خواهیم. یکی از حکمت های این درخواست این است که این برکات شامل حال ما نیز می شود. لقب «ولی الله» از القابی است که درباره امام عصر(علیه السلام) وارد شده است. در روایت آمده است که وقتی 313 نفر از یاران حضرت گرداگرد ایشان جمع می شوند. ندا می رسد که: ای ولی الله! برخیز و دشمنان خدا را بکش.[5]

الحجّة بن الحسن

یکی از القاب مشهور حضرت مهدی(علیه السلام) “حجت” و “حجت الله” است. البته همه ائمه(علیهم السلام) در این لقب شریکند ولی هر جا این لفظ بی قرینه ذکر شود منظور امام دوازدهم است. از امام هادی (علیه السلام) پرسیدند که اگر نام بردن از جانشین امام حسن عسگری(علیه السلام) جایز(حلال) نیست، پس چگونه از ایشان یاد کنیم: امام هادی(علیه السلام) پاسخ دادند: بگویید حجت آل محمد(علیهم السلام).

همچنین رسیده است که نقش انگشتری حضرت «انا حجة الله» است و یا «انا حجة الله و خالصته».[6]

صلواتک علیه و علی آبائه

اگرچه این خاندان نسبت به ما محتاج نیستند، ولی به ذات اقدس الله نیازمندند و باید دائما فیض الهی بر ایشان نازل شود. صلوات در واقع ادب ما را می رساند و الا ما که از خودمان چیزی نداریم، بلکه از خداوند مسئلت می کنیم که بر مراتب و درجات این بزرگواران بیفزاید و همین عرض ادب برای ما تقرب است. [7]

فی هذه الساعة و فی کل ساعة

«فی هذه الساعة» در این دعا به شب قدر اشاره دارد ولی عبارت «فی کل ساعة» بیانگر وظیفه همیشگی منتظر یعنی توجه و دعای همیشگی برای امام زمان (علیه السلام) و نشانگر همت والای دعا کننده است.

ولیّاً

دعا کننده از خداوند متعال می خواهد که ولیّ امام عصر (علیه السلام) باشد. زیرا اگر او ولایت و سرپرستی کسی را عهده دار شود، از همه بهتر و بالاتر است و او را کفایت می کند. نگاهی اجمالی به مفهوم کلماتی که در ادامه آمده است: حافظا، قائدا، ناصرا، دلیلا، عینا. نشان می دهد که پر بارترین و جامع ترین آن ها واژه “ولیّ” است. به نظر می رسد که حکمت تقدم این لفظ جامعیت آن باشد.

حافظاً

پروردگار متعال همیشه برای حفظ اولیای خود، از وسایل و اسبابی استفاده کرده است. به آتش فرمان داده که بر ابراهیم گلستان شود. به رود خروشان دستور داده که صندوق حامل موسی را به کاخ فرعون برساند. حضرت عیسی را به آسمان برده و برای حفظ جان اشرف مخلوقاتش به عنکبوت دستور تنیدن تار و به کبوتر فرمان لانه سازی بر دهانه غار داده است.

ولی باید توجه داشت که حفاظت الهی همیشه به صورت معجزه نیست. بلکه گاهی هم عوامل طبیعی، ابزار و زمینه حفاظت هستند. آن گونه که در حفاظت از اصحاب کهف نتابیدن مستقیم خورشید و وجود نسیم و وسعت مکان غار، از عوامل طبیعی برای سلامت اصحاب کهف بود.[8]

اگرچه خداوند متعال برای حفظ ولیّ اش قدرت دارد اما تمام انسان ها در تمام دوران ها وظیفه دارند که برای حفظ ولیّ زمان خود جان فشانی کنند. کامل ترین و بارزترین نمونه این جان فشانی ایثار امیرالمومنین(علیه السلام) در لیلة المبیت بود.

بنابراین همان راه هایی که برای حفظ و سلامتی انبیا و اولیای پیشین وجود داشته در مورد آخرین حجت الهی نیز وجود دارد، ولی همه ما نیز موظف به تلاش برای حفظ ایشان در برابر همه آسیب ها هستیم. دعا برای ایشان یکی از راه های انجام این وظیفه است.

قائداً و ناصراً

کسی که جلوی کاروان حرکت می کند و کاروان را به پیش می برد قائد است. دعا کننده در این فراز از خداوند می خواهد که در همه حال راهبر و رهبر امام زمان(علیه السلام) باشد و همان گونه که همه اولیای خود را در طول تاریخ به شیوه های مختلف یاری داده است. حضرت حجت(علیه السلام) را نیز یاری دهد.

دلیلاً و عیناً

ما از خداوند می خواهیم که خودش دلیل و راهنمای امام باشد تا زمینه های ظهور او فراهم شود. در حقیقت روح این دعا _ که درخواست سلامتی برای امام زمان (علیه السلام) است_ در قالب الفاظ مختلفی بیان می شود. واژه “عین” هم هر چند معانی مختلفی دارد در این دعا به معنای نگهبان و ناظر آمده است.

حتّی تسکنه أرضک طوعاً

دعا کننده از خداوند می خواهد که عمر توام با سلامتی امام عصر(علیه السلام) تا آن جا طولانی شود که روزگار ظهور و سکونت آن حضرت بر زمین در حال اطاعت مردم فرا رسد و پس از آن که مردم از اطاعتش سر باز می زدند، با میل و رغبت به اطاعتش در آیند. این عبارت از دعا می رساند که دعا کننده سلامتی حضرت را در تمام لحظات غیبت و ظهور می طلبد.

واژه “حتی” هر چند غایت کلام را نشان می دهد اما داخل در بخش ابتدایی دعا است. دعا کننده از خداوند متعال می خواهد که اهل زمین را برای آن حضرت رام و فرمان بردار قرار دهد. چنان که در تاویل این آیه شریفه: «لَهُ أَسْلَمَ مَن فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعًا وَ كَرْهاً[9]» آمده است:

امام صادق(علیه السلام) می فرماید: هنگامی که امام مهدی(علیه السلام) قیام کند، زمینی باقی نمی ماند مگر آن که گلبانگ توحید و شهادت به رسالت پیامبر (صلوات الله علیه و آله) در آن شنیده می شود.[10]

همان راه هایی که برای حفظ و سلامتی انبیا و اولیای پیشین وجود داشته در مورد آخرین حجت الهی نیز وجود دارد، ولی همه ما نیز موظف به تلاش برای حفظ ایشان در برابر همه آسیب ها هستیم. دعا برای ایشان یکی از راه های انجام این وظیفه است
در این عصر امام مهدی(علیه السلام) بر روی زمین مستقر هستند ولی به علت اطاعت نکردن مردم از ایشان، در محل های مختلفی به سر می برند. از آن جا که این نوع زندگی توام با آرامش و استقرار نیست، «سکونت» محسوب نمی شود و مصداق “تسکنه” نیست.

و تمتّعه فیها طویلاً

این فراز از دعا آرزوی طول بقا برای حکومت آن موعود جهانی است. دعا کننده بعد از درخواست ظهور، حکومت طولانی امام عصر(علیه السلام) را تقاضا می کند. با توجه به این که این دعای شریف از ناحیه امامان معصوم(علیهم السلام) صادر شده است و در طول تاریخ انسان های مومن و متقی بارها و بارها آن را زمزمه کرده اند. پروردگار متعال نیز دعای ایشان را مستجاب می کند و قطعا حکومتی که ایشان تشکیل می دهد طولانی است.

دعای سیاسی اجتماعی عصر غیبت

دعای سلامتی امام زمان(علیه السلام) یک دعای سیاسی و اجتماعی نیز می باشد. واژه ای مانند «ولیّ» و عبارت «حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا» بیانگر پیام های سیاسی و اجتماعی هستند. منتظران ایشان فراتر از دعا برای حضرت سعی می کنند با اصلاح خود و جامعه، زمینه را برای رغبت و میل عمومی به ولیّ خدا فراهم آورند.

پی نوشت:

[1] . شرح دعای سلامتی، محسن قرائتی، به کوشش حسن سلم آبادی، انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(ع)، 1393

برگرفته از: آیت بصیرت، حسن شفیعی، ص 107

[2] . ر.ک: وسائل الشیعه، ج 14، ص 537

[3] . بحارالانوار، ج 90، ص 294

[4] . برای مطالعه بیشتر ر.ک: شرح دعای سلامتی ص40 تا ص 92

[5] كفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، ص: 267

[6] . نجم الثاقب، طبرسی نوری، ص 68

[7] شرح دعای سلامتی، ص 53، برگرفته از:توصیه ها، پرسش ها، پاسخ ها در محضر آیت الله جوادی آملی، ص 78.

[8] .سوره کهف، آیه 17.

[9] . سوره آل عمران، آیه 83.

[10] . تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 362

“انتظار” روایت اشتیاق به زندگی است، شوق رسیدن به زیبایی ها و التزام به خوبی ها که زیر سایه ی صاحب انتظار، امام مهدی(ع)،

این زیبایی ها و نیکی ها به گونه ای تفسیر می شود که به زندگی منتظر جان تازه ای می بخشد..

انتظار به معنای صحیح آن، پیوندی ناگسستنی با فطرت آدمی دارد و از آنجا که منطق انتظار، یک منطق هویت بخش و دارای اصالت است، ملزومات آن مانند شادی نیز باید از چنان قوام و اصالتی برخودار باشد که شایستگی زندگی یار امام عصر(ع) بودن را داشته باشد.

نیاز بشر امروز :

شادی مثل هر امر بدیهی دیگر، نیاز طبیعی بشر است که مانند بقیه ی نیازها به دنبال پاسخ به آن است. قرار گرفتن در عصر زندگی بی روح ماشینی که شاید “عصر خستگی ها و شلوغی ها” نام مناسبی برای آن باشد، ضرورت تأمین این نیاز فطری و روحی را بیشتر نمایان می سازد.

شکی نیست که همه ما به طور فطری طالب حالات مطلوب، مطبوع و خوشایند هستیم و شادی همان مطلوب است و بیشتر از تعریف نیاز به تحلیل دارد.[1]

شادی مفهومی کلی است که سیطره ی آن مفاهیمی چون فرح، نشاط، بهجت، سرور، انبساط خاطر، را شامل می شود که با توجه به گستره معنایی که دارد می توان آن را در دو بُعد بررسی نمود که گاهی نیز با یکدیگر، همپوشانی دارند.

*شادی درونی *

احساس خوشایندی که در دنیای درون فرد شکل می گیرد و حس رضایت مندی به او می دهد. نتیجه این رضایت همان شعفی است که جان را به وجد می آورد. بهجت، انبساط خاطر و سرور، دارای چنین معنایی هستند.

در فرهنگ دینی، شادی، همان سرور است، رسیدن به اوصاف پنهانی و قلبی و دست یابی به منفعتی که مصلحت دین و دنیای شخص را تضمین می کند.[2]

شادی همان انبساط درونی است که انسان همواره با رسیدن به مطلوب و برآورده شدن مقصود به طور حضوری آن را در خود احساس و درک می کند و معمولا با تبسم همراه است.[3]

*عوامل شادی درونی در زندگی مهدوی

این گروه از عوامل مربوط به احیای ارزش ها ست که نتیجه آن، آرامش توأم با شادمانی است.

1. تجربه های معنوی روزانه: شعفی که در تجارب معنوی ایجاد می شود غیر قابل توصیف ترین هیجان های مثبت است که جان انسان را شیرین می کند.

راه یابی به حریم با عظمت امام عصر(عج) ایجاب می کند که اعمال عبادی مستمری در برنامه ی روزانه منتظر وجود داشته باشد تا روح او را به چنان زلالی برساند که تحمل پیوند با روح و جان عالم خلقت، یعنی امام عصر(عج) را داشته باشد.

از آنجا که ماهیت تکالیف دینی با نظام آفرینش همسو است و این همراهی را می توان در کشفیات علمی یافت، دریافت هایی که حقیقت دینداری را شیرین تر و گواراتر می کند. در این راستا، گریزی بر رابطه نماز و سحرخیزی در دایره دانش پزشکی می زنیم.

فرایند های جسمی و روانی انسان ارتباط تنگاتنگ با تغییرات ناقل های عصبی دارد. ناقل های عصبی مواد شیمیایی بسیار ریزی هستند که هر گونه تغییری در آن ها موجب تحولی در جسم و روان می شود. “دوپامین” یکی از این ناقل هاست که منجر به ایجاد شادی در انسان می شود و کاهش آن ایجاد ناراحتی و نومیدی در فرد می کند، که در صورت خوابیدن فرد در ابتدای شب و سحر خیزی، مقدار لازم دوپامین ترشح، و شادی مورد نیاز تامین می شود. از دیگر مواد شیمیایی داخل بدن كه به طور غیر ارادی سبب شادی انسان می شود و به او شعف و نشئه بی نظیر می بخشد، ماده ای به نام “كورتیزول” است كه میزان آن در داخل بدن انسان در ساعات سحرگاهی به شدت افزایش می یابد و در صورت بیداری در این ساعات، خوشی سرمست كننده ای نصیب او می شود كه بی شك در تمام طول روز تاثیرگذار است.

در دیدگاه معنویت گرای اسلام و به خصوص جهان بینی مبتنی بر اختیار شیعه، انسان می تواند خود، رأسا و مقتدرانه در برقراری عدل در وجود خود (با ایجاد تعادل ناقل های عصبی) یعنی زدودن انحرافات از زندگی خود، قیام كند و بدون از دست دادن فرصت، صفات نامطلوب را با ملاك ارزش گذاری دین، یك به یك، از سر راهش بردارد و به آرامش ابدی، نائل شود. دین به انسان ابزارهای توانمندی مثل نماز و دعابخشیده است که تعادل ناقل های عصبی را به بهترین و مطلوب ترین شكل ممكن دربدن انسان، برقرار می سازند .[4]
زنگ نماز قانونی؛ شرکت در نماز جماعت کاملا اختیاری است.

بنابراین علت تاکید متون دینی بر بیداری صبحگاهی مشخص می شود، در زندگی مهدوی نماز به طور کلی و خصوصا نماز امام زمان(عج) می تواند به عنوان واكسن پیشگیری و درمان افسردگی به شمار آید.

2. پرهیز از گناه: برای شخصی که وجودش وابستگی با امام عصر(عج) پیدا کرده بگونه ای که امام را مالک بر جسم و جان خویش می بیند، به خوبی این درک ایجاد شده است که گناه، باعث رنجش امام و مانعی برای ظهور ایشان خواهد بود.بنابراین با پرهیزکاری، وجود امام را خرسند می سازد که این رضایت و خشنودی در وجود خود او نیز جاری می شود.

3. تقویت حسّ دیگردوستی: دیگرخواهی با توجه به اهداف حکومت جهانی امام عصر(عج) از ویژگی های شخص منتطر است. که از نمودهای آن می توان به دعای عهد اشاره نمود که منتظر حضرت، هر صبح در عهدی تازه، فارغ از مکان و زمان به نیابت از مومنین عالم به حضرتش درود و صلوات می فرستد و دامنه نیک خواهی را به اندازه عالم امکان، وسعت می دهد.

4. توانمندی در تعریف هدفی والا: رسیدن به کمال بندگی همانطور که آیه شریفه اذعان دارد :

” و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون"[5] .منتظر امام زمان عج زندگی را فرصتی برای دست یابی به سعادت می داند و لحظه های عمر خویش را برای رسیدن به این ابتهاج ابدی سرمایه گذاری می کند.

5. توانمندی در خودیابی: خود آگاهی و یافتن جایگاه وجودی خود در عالم خلقت از مبانی مهم انسان شناسی است.

اینکه چه سطح از عوامل شادی آفرین می تواند باعث اغنای فرد منتظر شود، رشد فکری و عظمت روح او را نشان می دهد.

*شادی بیرونی*

این بخش از شادی ها در ظاهر فرد بروز می کند و انفعالاتی است که دیگران نیز به وضوح بازتاب آن را می بینند، مانند رفتارهای مبین شادی.

*عوامل شادی بیرونی در زندگی مهدوی

1. کار، فعالیت، ورزش: انتظار با پویایی گره خورده است و تنبلی و کسالت با منتظر بودن قابل جمع نیست،

از مشخصه های یاران امام منتظَر، برخورداری از قدرت و توان جسمی مناسب است.

امام صادق(ع) درباره ی آمادگی جسمانی یاران امام زمان(عج) می فرمایند: هر کدام از یاران مهدی(عج) دارای قدرت 40 مرد هستند، دل های آنان از پاره های پولاد محکم تر است. [6]

2. مسافرت: اسلام برای مسائل عینی و حسی و تاثیر آن در تربیت اهمیت زیادی قائل است از جمله ی آن ها مسافرت است که ره آورد دور شدن از محیط محدود زندگی، بهره مندی از جاذبه های سفر و اندوخته هایی است که از تجربیات فرهنگ های متفاوت و زیبایی بین ظیر طبیعت ایجاد می شود و فشارهای روانی که در اثر تکرار ها و عادت های زندگی بوجود آمده، را از بین می برد یا تاثیر منفی آن را کم می نماید. بدین ترتیب باعث بالارفتن حسن تدبیر و تصمیم گیری شده، احساس رضایت مندی ، در فرد افزایش می دهد.

3. استعمال بوی خوش: استفاده از بوی خوش سیره معصومین(ع) بوده و تاکید زیادی بر آن داشته اند. ایجاد احساس خوشایند و تاثیر مثبت بر جسم از جمله ی فوائد استفاده از بوی خوش است. بوی خوش قلب را محکم می کند و بر توان می افزاید.[7]

4. آراستگی ظاهر: آراستگی از جمله شاخصه هایی است که شخصیت فرد منتظر را می سازد و نشانه ی دینداری شمرده شده و دارای آثاز وضعی است. جامه ی پاکیزه، غم و اندوه را از بین می برد.[8]

به هر حال، روح کمال طلب انسان به دنبال رسیدن به هر آن چیزی است که موجب انبساط خاطر او با تحقق آرزوها و امیالش شود. در جغرافیای انتظار و یاری امام زمان(عج) این مسرت و بهجت به بالاترین شکل خود تحقق می یابد و شادی و شادکامی جزء جدایی ناپذیر از زندگی منتظران امام عصر(عج) است اما از آنجایی که هر شادی نیاز به امنیت دارد، به جدیت از حریم شادی های زندگی اش مراقبت می کند تا حریم آن با گناه آلوده نشود و رضایت و رضوان خدای سبحان و خشنودی حضرت مهدی(عج)، را کسب نماید زیرا این رضایت در جسم و جان او نیز جریان خواهد یافت.

پی نوشت ها:

1- مصباح یزدی،محمد تقی، شادی و غم در قرآن، نشریه معرفت، شماره 84

2- کمیلی، مهدی، شادی نشاط جوانی اسلام، ص 13، قم، زمزم هدایت

3- همان، ص 13

4- ملک محمدی، مجید، ۴۰ نکته پزشکی پیرامون نماز

5- ذاریات/56

6- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار ، ج 52، ص 327

7- کلینی، اصول کافی، جلد 6، صفحه 510، حدیث 3

8- حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه، ص 346